İç Güveysi Ne Demek TDK? Siyaset Bilimi Perspektifinden Güç, İktidar ve Toplumsal Düzen
Bir siyaset bilimci olarak, toplumun görünmeyen güç ilişkilerini anlamak için çoğu zaman gündelik dilde saklı kalmış kavramlara bakmak gerekir. “İç güveysi” kelimesi de bunlardan biridir. Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre iç güveysi, “karısının ailesinin yanında yaşayan erkek” anlamına gelir. Bu sade tanımın ardında, toplumsal düzenin ve iktidar ilişkilerinin derin bir yansıması gizlidir. Çünkü burada mesele sadece ev içi bir yaşam biçimi değil, toplumsal güç dağılımının mikro ölçekteki tezahürüdür.
Toplumsal Güç ve İktidarın Ev İçi Temsili
Michel Foucault’nun deyimiyle iktidar sadece devlette değil, her yerde; ilişkilerde, bedenlerde, evlerde ve hatta dillerde bulunur. İç güveysi kavramı bu açıdan, patriyarkal düzenin sınırlarını zorlayan bir sembol gibidir. Toplum, erkeği dış dünyada “güçlü” olarak konumlandırırken, kadının ailesinin yanına yerleşen erkeği bir tür “otorite kaybı” olarak algılar. Bu algı, güç ile mekân arasındaki ilişkiyi ortaya koyar: erkeğin iktidarı evin içinde değil, dışında inşa edilmelidir — en azından geleneksel ideolojiye göre.
Ancak bu durum sadece bir ev içi statü meselesi değildir. Bu, kurumsal iktidar yapılarının da nasıl çalıştığını anlamak için bir metafor sunar. Erkek, “evin dışına” itildiğinde bile gücünü koruma refleksiyle hareket eder; tıpkı kurumların, iktidar alanı daraldığında daha sert ideolojik tutumlara yönelmesi gibi. İç güveysi, bu anlamda, hem bireysel hem de toplumsal bir direnç noktasıdır.
İdeoloji, Vatandaşlık ve Erkeklik Kurgusu
Her toplum, kendi vatandaşlık ideolojisini inşa ederken “erkeklik” kavramını sessizce yeniden üretir. Erkek, bağımsızlık, ekonomik güç ve karar vericilikle özdeşleştirilir. Oysa iç güveysi figürü bu kalıbı bozar. Bir erkek, eşinin ailesiyle birlikte yaşadığında, toplumun ona biçtiği “iktidar elbisesi” dar gelmeye başlar. Bu durumda, ideolojik düzen çatırdar; çünkü iktidar, sadece fiziksel bir egemenlik değil, aynı zamanda sembolik bir tanınma meselesidir.
İç güveysi, bu tanınmayı kaybeden bir erkek figürü olarak görülür. Ancak bu kayıp, aynı zamanda demokratik vatandaşlık fikrine giden bir kapı da olabilir. Çünkü demokratik toplum, iktidarı paylaşmayı, güç ilişkilerini dönüştürmeyi gerektirir. Bu durumda iç güveysi, iktidarı paylaşan, ilişkilerde eşitliği kabul eden bir figüre dönüşür. Peki, güç paylaşımı zayıflık mıdır yoksa yeni bir toplumsal denge biçimi mi?
Erkek Stratejisi ve Kadın Katılımı: İki Güç Mantığı
Siyaset bilimi, güç mücadelelerini analiz ederken genellikle iki mantık üzerinden ilerler: stratejik ve katılımcı. Erkekler genellikle stratejik güç mantığıyla hareket eder — kontrol, hâkimiyet ve yönlendirme. Kadınlar ise tarihsel olarak dışlandıkları bu alanın dışında, katılım ve iletişim üzerinden alternatif bir siyasal mantık kurmuşlardır.
İç güveysi kavramı, bu iki mantığın kesiştiği noktada durur. Erkek, geleneksel gücünü kaybederken, kadın toplumsal görünürlüğünü artırır. Ancak bu bir kaybeden-kazanan ilişkisi değil; aksine, siyasal katılımın mikro ölçekte yeniden tanımlanmasıdır. Çünkü iktidar yalnızca birilerinin sahip olduğu değil, sürekli yeniden üretilen bir ilişkidir.
Provokatif Bir Soru: İktidarın Ev Hali Nedir?
Ev, bir mikro-devlettir. Evin içinde güç dağılımı nasıl işliyorsa, toplumun genelinde de benzer mekanizmalar çalışır. Peki, iç güveysi olan bir erkek, iktidarını kaybetmiş midir, yoksa yeni bir iktidar biçimi mi geliştirmiştir? Kadının ailesiyle birlikte yaşamak, iktidarı paylaşmak mı yoksa onu dönüştürmek midir?
Belki de modern siyaset bilimi, tam da bu noktada ev içi rollerden ders çıkarmalıdır. Güç, sadece devlette değil, mutfakta, sofrada, aile toplantılarında yeniden tanımlanır. İç güveysi bu yeniden tanımlamanın ironik ama öğretici bir örneğidir. Çünkü o, hem ataerkil düzenin eleştirisini hem de demokratik ilişkilerin potansiyelini içinde taşır.
Sonuç: İç Güveysi, İktidarın Kırılgan Aynası
TDK’nin sade tanımıyla başlayan bu kavram, siyaset bilimi açısından güçlü bir sembole dönüşür. İç güveysi, iktidarın ev içindeki kırılganlığını, toplumsal cinsiyetin ideolojik sınırlarını ve demokratik katılımın mikro dinamiklerini bir araya getirir. Her “güveysi” hikâyesi aslında bir iktidar anlatısıdır: kim karar verir, kim susar, kim tanınır?
Siyaset sadece mecliste değil, evde de yapılır. Ve belki de en radikal siyasal dönüşümler, sessiz sofralarda, küçük evlerin içinden başlar.